Κακώσεις-τραύμα-βλάβες νωτιαίου μυελού

Η δουλειά του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος είναι να συλλέγει πληροφορίες από όλο το σώμα και να συντονίζει τις λειτουργίες του σώματος.

Ο νωτιαίος μυελός συνδέει τον εγκέφαλο με τα περιφερικά νεύρα και τους μύες.

Όταν υπάρχει βλάβη στο νωτιαίο μυελό δεν μεταβιβάζονται οι εντολές – πληροφορίες από τον εγκέφαλο στα περιφερικά νεύρα και τους μύες. Με αποτέλεσμα οι μύες να παραλύουν.

Οι συχνότερες αιτίες τραύματος νωτιαίου μυελού είναι τα τροχαία ατυχήματα με κατάγματα ή εξαρθρήματα σπονδύλων, οι πτώσεις από ύψος και ο πυροβολισμός στη σπονδυλική στήλη.

Οι συνέπειες

Είναι πολύ σοβαρές.

– Παραλύουν οι μύες κάτω από το επίπεδο της σπονδυλικής στήλης που υπέστη βλάβη ο νωτιαίος μυελός.
– Ο ασθενής δεν αισθάνεται τα πόδια ή/ και τα χέρια του ανάλογα με το επίπεδο της βλάβης στο νωτιαίο μυελό
– Δε λειτουργούν σωστά οι μύες της κύστεως και του εντέρου με συνέπεια διαταραχές στην ούρηση και την αφόδευση
– Εμφανίζεται πόνος που έχει την αίσθηση πίεσης ή καυσαλγίας».

Οξεία αντιμετώπιση

Η θεραπεία για το τραύμα του νωτιαίου μυελού ξεκινά από τον τόπο του ατυχήματος.

Χρειάζεται προσοχή!

Για να μην προκληθεί ανεπανόρθωτη βλάβη ή να μην επιδεινωθεί η βλάβη στο νωτιαίο μυελό:

Πριν μετακινηθεί ο τραυματίας πρέπει να σταθεροποιηθεί ο αυχένας και η σπονδυλική στήλη με κολλάρο αυχένα ή αντίστοιχο πρόχειρης κατασκευής και η μετακίνηση του τραυματία να γίνει με τη βοήθεια 3-4 ατόμων που στηρίζουν και ευθυγραμμίζουν τη σπονδυλική στήλη. Διαφορετικά, είναι προτιμότερο η σωστή μετακίνηση να γίνει από το ειδικευμένο προσωπικό του ασθενοφόρου.

Στο Νοσοκομείο, στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, οι στόχοι είναι:

 - Η διατήρηση της αναπνευστικής λειτουργίας
 - Η πρόληψη του σοκ
 - Η σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης ώστε να προληφθεί μεγαλύτερη βλάβη

Ανάλογα με την κατάσταση του ασθενή, ίσως απαιτείται χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση θραυσμάτων από το σπόνδυλο που υπέστη κάταγμα, αποσυμπίεση του νωτιαίου μυελού και σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης.

Από τις πρώτες ώρες, αρχίζει η διαδικασία της φλεγμονής και του οιδήματος στην περιοχή της βλάβης που οδηγεί στον κυτταρικό θάνατο των νεύρων.

Υποξεία αντιμετώπιση και αποκατάσταση

Στο στάδιο αυτό, ο ασθενής εισάγεται στο Κέντρο Αποκατάστασης.

Η Επιστημονική Ομάδα της Ευεξίας, που αποτελείται από Ιατρούς Αποκατάστασης (Φυσιάτρους), Παθολόγους, Ορθοπεδικό, Νευρολόγο, Πνευμονολόγο, Καρδιολόγο, Ουρολόγο, Μικροβιολόγο, Ακτινολόγο και θεραπευτές, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, θεραπευτές πισίνας, Διατροφολόγο, Ψυχολόγους, θα αξιολογήσουν τις συνέπειες της βλάβης, τη λειτουργική κατάσταση του ασθενή και θα καθορίσουν τους στόχους της θεραπείας, το Πρόγραμμα Αποκατάστασης και τις οδηγίες για την πρόληψη επιπλοκών.

Η λειτουργική κατάσταση – δηλαδή ποιοι μύες θα παραλύσουν – εξαρτάται από το επίπεδο της σπονδυλικής στήλης που υπέστη τη βλάβη (παραπληγία – τετραπληγία) και το είδος της βλάβης (πλήρη βλάβη – ατελής βλάβη).

Η τετραπληγία αφορά τραύμα στο νωτιαίο μυελό της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης που προκαλεί μερική παράλυση των μυών κάτω από το επίπεδο της βλάβης, σε ατελή βλάβη ή ολική παράλυση των μυών σε πλήρη βλάβη, καθώς και διαταραχές της αίσθησης στα χέρια τον κορμό και τα πόδια.

Η παραπληγία αφορά τραύμα στο νωτιαίο μυελό της θωρακικής ή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και προκαλεί διαταραχές στην κινητικότητα των μυών ή/ και στην αισθητικότητα. Η διαταραχή της κινητικότητας προκαλεί μερική παράλυση των μυών κάτω από το επίπεδο της βλάβης, σε ατελή βλάβη και πλήρη παράλυση των μυών σε πλήρη βλάβη. Στην περίπτωση παραπληγίας, τα χέρια λειτουργούν φυσιολογικά.

Στις περιπτώσεις πλήρους βλάβης του νωτιαίου μυελού, δημιουργείται απώλεια όλων των κινητικών και αισθητικών λειτουργιών κάτω από το επίπεδο της βλάβης.

Ενώ στις περιπτώσεις με ατελή βλάβη, κάποια λειτουργία κινητική ή αισθητική διατηρείται κάτω από το επίπεδο της βλάβης.

Τα προβλήματα που δημιουργεί το τραύμα του νωτιαίου μυελού κατατάσσονται και βαθμολογούνται διεθνώς με την κλίμακα American Spinal Injury Association (ASIA), η οποία περιγράφει τη σοβαρότητα του τραυματισμού.

 • Κατάταξη Α. Ο τραυματισμός είναι πλήρης. Ο ασθενής δεν έχει κίνηση και αίσθηση κάτω από το επίπεδο της βλάβης.
 • Κατάταξη Β. Ο τραυματισμός είναι ατελής. Ο ασθενής αισθάνεται κάτω από το επίπεδο της βλάβης, αλλά δεν μπορεί να κινήσει τους μύες.
 • Κατάταξη C. Ο τραυματισμός είναι ατελής. Ο ασθενής έχει κίνηση, αλλά πολύ αδύναμη σε λιγότερο από το 50% των μυών του.
 • Κατάταξη D. Ο τραυματισμός είναι ατελής. Ο ασθενής έχει κίνηση αδύναμη σε περισσότερο από το 50% των μυών.
 • Κατάταξη E. Ο ασθενής έχει κίνηση.

Πολλές φορές, δεν είναι δυνατόν αμέσως να υπάρχει πρόγνωση της κατάστασης του ασθενή. Αυτό εξαρτάται από το νωτιαίο σοκ.

Στις περιπτώσεις που υπάρχει βελτίωση, ο ρυθμός βελτίωσης είναι ταχύτερος τους πρώτους 6 – 9 μήνες. Μερικοί ασθενείς συνεχίζουν να βελτιώνονται αργά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Με την εισαγωγή στο Κέντρο Αποκατάστασης Ευεξία και μετά την αξιολόγηση της κατάστασης του ασθενή, η Ιατρική Επιστημονική Ομάδα ενημερώνει τον ασθενή και την οικογένεια του για τις συνέπειες που προκάλεσε η βλάβη, για τις επιπλοκές που πιθανώς θα εμφανιστούν, την πρόγνωση, την πορεία εξέλιξης και τον χρόνο αποκατάστασης, την ποιότητα ζωής και την ανεξαρτησία του.

Στόχος είναι η επιστροφή στη ζωή του, την οικογένεια του, την εργασία του.

Χρειάζεται υπομονή και δύναμη.

Χρειάζεται συνεργασία του ασθενή και της οικογένειας με την επιστημονική ομάδα.

Μαζί θα ξεπεράσουν κάθε εμπόδιο ώστε να επιτευχθεί ο βασικός στόχος που είναι η ανεξαρτησία του ατόμου.

Οι παράγοντες που καθορίζουν το επίπεδο ανεξαρτησίας στο κάθε άτομο, είναι:

 - Το επίπεδο της βλάβης
 - Η ηλικία
 - Η γενική κατάσταση υγείας
 - Η σπαστικότητα και
 - η θέληση για δραστηριότητες

Η διαχείριση και η θεραπεία της βλάβης του νωτιαίου μυελού είναι πολύπλοκη διαδικασία και χρειάζεται χρόνο. Ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, την περιοχή της σπονδυλικής στήλης που υπέστη βλάβη, τις επιπλοκές και τα ειδικά προβλήματα που θα παρουσιαστούν.

Επιπλοκές – ειδικά προβλήματα

 • Συγκάμψεις
 • Σπαστικότητα
 • Έλκη πίεσης
 • Ορθοστατική υπόταση
 • Πόνος
 • Νευρογενής λειτουργία του εντέρου και της κύστεως
 • Ουρολοιμώξεις
 • Φλεβική θρόμβωση
 • Αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα
 • Ετερότοπη οστεοποίηση
 • Αυτόνομη δυσρηφλέξια
 • Οστεοποίηση – κατάγματα
 • Προβλήματα μεταβολισμού
 • Γονιμότητα
 • Ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση

Οι αρχικοί στόχοι της αποκατάστασης στην περίοδο της υποξείας φάσης είναι:

 - Η καλή συναισθηματική κατάσταση και η βελτίωση της διάθεσης
 - Η πρόληψη των επιπλοκών και
 - η διατήρηση του βάρους σώματος (όχι επιπλέον κιλά)

Βασικό στοιχείο της διαδικασίας αποκατάστασης είναι η ψυχολογική και συναισθηματική υποστήριξη του ασθενή.

Ο ασθενής έχει άγχος, αγωνία, θυμό, άρνηση της κατάστασης του, προβλήματα διάθεσης, κατάθλιψη. Χρειάζεται διαχείριση, προσαρμογή και καθοδήγηση κάθε μέρα. Χρειάζεται χρόνος.

Το 30% των ασθενών, εμφανίζει κατάθλιψη στους πρώτους μήνες μετά το ατύχημα. Η κατάθλιψη θεωρείται ως μια επιπλοκή που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί.

Η πιο συχνή επιπλοκή – αλλά εξαιρετικά σημαντική αυτή την περίοδο – είναι οι συγκάμψεις (αγκυλώσεις).

Οι σωστές θέσεις των χεριών και των ποδιών στο κρεβάτι είναι σημαντική παράμετρος για να προφυλαχθούν οι αρθρώσεις και να διατηρηθεί ο τόνος των μυών. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιούνται ειδικά μαξιλάρια ή νάρθηκες.

Σε τραύμα στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, συχνές είναι οι συγκάμψεις στους ώμους, τους αγκώνες, τους καρπούς και τα δάχτυλα. Οι αγκυλώσεις στα πόδια συχνότερα αφορούν τα ισχία και τις ποδοκνημικές και λιγότερο τα γόνατα και εκδηλώνονται είτε σε τετραπληγία, είτε σε παραπληγία. Ωστόσο, παρά τη φροντίδα πρόληψης και θεραπείας, περισσότεροι από 60% των ατόμων με τραύμα στο νωτιαίο μυελό, εμφανίζουν συγκάμψεις σε κάποια άρθρωση.

Οι μύες είναι χαλαροί – πλαδαροί λόγω της παράλυσης στην οξεία φάση. Αργότερα, αναπτύσσεται σπαστικότητα και οι πλαδαροί μύες γίνονται πολύ σφικτοί γιατί αυξάνει ο τόνος των μυών πολύ περισσότερο από το φυσιολογικό. Οι μύες γίνονται άκαμπτοι και δύσκολα ο θεραπευτής μπορεί να λυγίσει το γόνατο και το ισχίο του ασθενή. Επίσης, εμφανίζονται τινάγματα στα πόδια λόγω της σπαστικότητας και η προσωπική υγιεινή γίνεται δύσκολη.

Η σπαστικότητα επηρεάζεται και αυξάνει σε ένταση από επιπλοκές (όπως έλκη πίεσης, ουρολοιμώξεις) ή προβλήματα (όπως η δυσκοιλιότητα, η επίσχεση ούρων).

Βασικός στόχος της αποκατάστασης επίσης, είναι η διατήρηση της σωστής λειτουργίας των πνευμόνων.

Το πρόγραμμα αποκατάστασης στην υποξεία φάση είναι εντατικό και ανάλογο με τις αντοχές του κάθε ασθενή.

Για τα έλκη πίεσης, ο ασθενής εκπαιδεύεται να αλλάζει θέση από ανάσκελα σε πλάγια θέση κάθε 2 ώρες για να μη δημιουργηθούν πληγές στο δέρμα από την πίεση που εφαρμόζεται από το βάρος του σώματος στο στρώμα, οπότε το δέρμα δεν αιματώνεται σωστά και καταστρέφεται, δημιουργώντας πληγές που δύσκολα επουλώνονται.

Η τοποθέτηση ειδικού αεροστρώματος ανακατανομής της πίεσης είναι ένα επιπλέον προφυλακτικό μέσο έναντι των κατακλίσεων μαζί με τις αλλαγές θέσεων.

Η εμφάνιση κατάκλισης είναι συχνή επιπλοκή και δημιουργείται εύκολα, μέσα σε λίγες ώρες. Η επούλωση τους είναι μακροχρόνια διαδικασία, επίπονη και ταλαιπωρεί τον ασθενή. Για τος λόγους αυτούς ενημερώνεται για τους κινδύνους και εκπαιδεύεται για τη διαδικασία αλλαγής θέσης στο κρεβάτι.

Το επόμενο σημαντικό βήμα αποκατάστασης είναι η μέγιστη ενδυνάμωση των άνω άκρων στις περιπτώσεις πλήρους παραπληγίας. Είναι ο απαραίτητος παράγοντας για την ανεξαρτητοποίηση του ασθενή σε πολλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως η μεταφορά του στο κρεβάτι, στην τουαλέτα, στη μετακίνηση. Η ορθοστατική υπόταση, είναι η πτώση της αρτηριακής πίεσης όταν από την ύπτια θέση ο ασθενής καθίσει στο κρεβάτι. Ζαλίζεται, αισθάνεται ότι θα λιποθυμήσει, έχει δυσφορία. Η αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης επιτυγχάνεται με τη βοήθεια του tilt – table, ένα ειδικό κρεβάτι θεραπείας που έχει τη δυνατότητα να σταθεροποιεί σε οποιαδήποτε κλίση από την ύπτια μέχρι την όρθια θέση τον ασθενή. Με τον τρόπο αυτό, προσαρμόζεται και ρυθμίζεται η αρτηριακή πίεση, ξεκινώντας από την κλίση που ο ασθενής αρχίζει να αισθάνεται τα συμπτώματα. Προοδευτικά, η κλίση αυξάνει και προσαρμόζεται η αρτηριακή πίεση, μέχρι ο ασθενής να είναι ικανός να καθίσει χωρίς συμπτώματα. Στη συνέχεια, εκπαιδεύεται σε ασκήσεις ισορροπίας στην καθιστή θέση – στατικές και δυναμικές – αρκετές φορές την ημέρα.

Η ορθοστατική υπόταση καθυστερεί την εξέλιξη του προγράμματος αποκατάστασης για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες. Η ισορροπία στην καθιστή θέση είναι σημαντικός παράγοντας ανεξαρτησίας γιατί επιτρέπει μαζί με την αύξηση της δύναμης των μυών των άνω άκρων, την εκπαίδευση μεταφοράς στο αμαξίδιο και την μετακίνηση του.

Η ορθοστάτηση είναι το επόμενο βήμα αποκατάστασης. Για την ασφαλή εκπαίδευση χρησιμοποιείται συσκευή με ανάρτηση του σώματος του ασθενή και με δυνατότητα ελάττωσης του βάρους του στα πρώτα στάδια της θεραπείας.

Η όρθια θέση έχει σημαντικά οφέλη για την ελάττωση της σπαστικότητας, τη λειτουργία του εντέρου, της ουροδόχου κύστεως, την πρόληψη των ελκών πίεσης, την οστεοπόρωση και την ψυχοσυναισθηματική διάθεση του ατόμου. Ακολουθεί η εκπαίδευση βάδισης για τους ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια σύμφωνα με την κατάσταση τους.

Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται ρομποτικά υποβοηθούμενα συστήματα κίνησης, συστήματα ανάρτησης, νάρθηκες, κηδεμόνες, F.E.S πολλαπλής εφαρμογής, εξωσκελετικά συστήματα με βασικό στόχο την μέγιστη ανεξαρτησία του ατόμου και την βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας (αισθητήρων, ρομποτικής, τεχνητής νοημοσύνης) παρέχει τη δυνατότητα διαρκώς νέων εφαρμογών και συστημάτων σήμερα, αλλά και στο μέλλον.

Ο πόνος είναι ένα συχνό πρόβλημα και σε μερικά άτομα είναι βασανιστικός.

Ο πόνος αυξάνει τη σπαστικότητα και η αύξηση της σπαστικότητας τον πόνο.

Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τη σπαστικότητα είναι οι λοιμώξεις, η δυσκοιλιότητα, η επίσχεση ούρων, οι πληγές του δέρματος κ.α.

Για την αντιμετώπιση, ανάλογα με την κατάσταση του ασθενή και την ένταση του πόνου, χρησιμοποιούμε:

 - φαρμακευτική αγωγή για τον χρόνιο πόνο
 - φαρμακευτική αγωγή για την ελάττωση της σπαστικότητας
 - θεραπευτικές τεχνικές ελάττωσης της σπαστικότητας
 - χειρουργική αντιμετώπιση
 - νευροερεθισμό

Η λειτουργία του εντέρου και της κύστεως δεν είναι φυσιολογική γιατί δεν υπάρχει η αίσθηση ότι η κύστη γέμισε με ούρα ή το έντερο αντίστοιχα, αλλά και οι μύες της κύστεως και του εντέρου είτε έχουν παραλύσει είτε εμφανίζουν σπαστικότητα.

Χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές για την αφόδευση καθώς και ήπια υπακτικά φάρμακα, στα οποία εκπαιδεύεται ο ασθενής.

Για την κύστη χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες, όπως το υπόλειμμα ούρων μετά την ούρηση, η μέτρηση των προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών, ουροδυναμικός έλεγχος για τη μέτρηση των πιέσεων στην κύστη και τη λειτουργία και συνεργασία των μυών της κύστεως, ώστε να ληφθούν αποφάσεις για τη σωστή ρύθμιση του ουροποιητικού συστήματος που θα προφυλάξει τα νεφρά από βλάβη.

Ο ασθενής εκπαιδεύεται σε τεχνικές για να αδειάσει τη κύστη ή εφαρμόζει ο ίδιος καθετηριασμό αρκετές φορές την ημέρα σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.

Η επιπλοκή που αναφέρεται ως ετερότοπη οστεοποίηση, είναι δημιουργία οστού γύρω από τις αρθρώσεις.

Δημιουργείται φλεγμονή, πόνος στην άρθρωση σε κάθε προσπάθεια κίνησης και εναπόθεση αλάτων ασβεστίου στον συνδετικό ιστό που βρίσκεται ενδιάμεσα στους μύες και στους τένοντες που προσφύονται στην άρθρωση, με αποτέλεσμα η άρθρωση να ακινητοποιείται σε μια θέση (αγκύλωση).

Η ετερότοπη οστεοποίηση μπορεί να προσβάλει πολλές αρθρώσεις ταυτόχρονα, τους ώμους, τους αγκώνες, τα ισχία , τα γόνατα, ανάλογα, σε περιπτώσεις τετραπληγίας ή παραπληγίας. Η ακινητοποίηση των αρθρώσεων δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην προσωπική υγιεινή, στις μεταφορές, την μετακίνηση, ακόμη και την ικανότητα της καθιστής θέσης στο αμαξίδιο.

Η κατάσταση αυτή, εξελίσσεται για μήνες, ταλαιπωρεί τον ασθενή και θεωρείται ως διαταραχή του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Η αυτόνομη δυσρηφλέξια είναι μια επιπλοκή συνέπεια διαταραχής του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα (συμπαθητικό – παρασυμπαθητικό), είναι διαφορετικό από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος – νωτιαίος μυελός).

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα ρυθμίζει πολλές λειτουργίες του οργανισμού σε ιδιαίτερες καταστάσεις. Ανάλογα με την επικράτηση του συμπαθητικού ή του παρασυμπαθητικού συστήματος εκδηλώνονται διαφορετικά συμπτώματα.

Η αυτόνομη δυσρηφλέξια εμφανιζεται ξαφνικά και εκδηλώνεται με υψηλή αύξηση της αρτηριακής πίεσης, βραδυκαρδία, πονοκέφαλο και εφίδρωση πάνω από το επίπεδο της βλάβης. Εμφανίζεται συχνότερα σε τετραπληγία και υψηλή παραπληγία, δηλαδή σε κακώσεις της αυχενικής και της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ανθρώπου και είναι επείγουσα κατάσταση.

Τα κατάγματα από οστεοπόρωση δεν είναι συχνά, αλλά μερικές φορές συμβαίνουν. Για το λόγο αυτό, εφαρμόζονται προληπτικά μέτρα για την οστεοπόρωση.

Τα προβλήματα μεταβολισμού αφορούν την αντίσταση στην ινσουλίνη, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία. Βασικός στόχος της αποθεραπείας είναι ο ασθενής να μην πάρει επιπλέον βάρος.

Η συνεργασία του Παθολόγου Ιατρού με τον διατροφολόγο, Ψυχολόγο και τον ασθενή, είναι συνήθως αποτελεσματική για μια διατροφή κατάλληλη για τον κάθε ασθενή.

Μακροχρόνια συμβουλευτική και αποκατάσταση

Και μετά το εξιτήριο η Επιστημονική Ομάδα της Ευεξίας, είναι δίπλα σας.

Πιθανόν να χρειαστούν τροποποιήσεις στο σπίτι σας προκειμένου να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής σας.

Επικοινωνήστε μαζί μας για να σας συμβουλεύσουμε.

Οι κακώσεις νωτιαίου μυελού χρειάζονται μακροχρόνια υποστήριξη και συμβουλευτική.